Điều kiện địa hình đặc thù của Cao nguyên đá là sự thách thức lớn đối với các cư dân đang lập nghiệp trên đó. Chính trong quá trình thích ứng với tự nhiên và xã hội, các dân tộc anh em ở đây đã sáng tạo nên những yếu tố văn hóa độc đáo. Đó là quá trình nhận biết và ứng xử với môi trường tự nhiên cũng như các đặc tính văn hóa của họ thể hiện qua các hiện vật văn hóa vật thể và hệ thống tư liệu văn hóa phi vật thể.