Chợ tình Khâu Vai được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
28/06/2021
Ngày 24/6/2021, Bộ Văn hóa, Thể
thao và Du lịch đã ra quyết định số 1952/QĐ-BVHTTDL đưa Tập quán xã hội và tín ngưỡng Chợ Phong Lưu (Háng Phùng Lìu) Khâu Vai ,
xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang vào Danh mục di sản văn hóa phi vật
thể quốc gia.
Một
số tiêu chí lựa chọn di sản văn hóa phi vật thể để đưa vào danh mục, bao gồm:
Có tính đại diện, thể hiện bản sắc của cộng đồng, địa phương; Phản ánh sự đa dạng
văn hóa và sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ; Có khả năng
phục hồi và tồn tại lâu dài; Được cộng đồng đồng thuận, tự nguyện đề cử và cam
kết bảo vệ.
Chợ
Khâu Vai là chợ phiên đặc sắc nhất ở Hà Giang. Chợ không phải là nơi giao
thương, buôn bán các mặt hàng nông sản hay nhu yếu phẩm. Chợ là nơi người ta
tâm tình, sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng dân gian. Đã thành thông lệ, cứ đến ngày
27/3 âm lịch hàng năm là chợ họp. Hơn 100 năm nay, chợ vẫn được người dân duy
trì đều đặn. Hiện nay, do kết hợp cùng các hoạt động văn nghệ, quảng bá văn hóa
địa phương nên chợ thường kéo dài khoảng 3 ngày, phiên chợ chính vẫn diễn ra
vào ngày 27/3 và hoạt động đảm bảo tôn trọng các giá trị truyền thống.
Nguồn gốc của chợ phiên này bắt đầu từ
truyền thuyết về chàng Ba người dân tộc Nùng và nàng Út người dân tộc Giáy. Họ
yêu nhau say đắm nhưng do không cùng dân tộc, không cùng tổ tiên hay phong tục
tập quán. Hơn nữa chàng lại là con nhà nghèo còn nàng là con gái tộc trưởng
người Giáy. Bởi vậy mối tình của 2 người bị ngăn cấm.
Họ đã đưa nhau lên hang trên núi Khâu
Vai để trốn, sống qua ngày. Vậy nhưng ở dưới bản, họ hàng tộc cô Út vác cung
vác nỏ sang mắng chửi nhà trai đã đem cô bỏ nhà đi. Nhà trai cũng mang gậy,
mang dao ra đánh chửi nhà gái. Từ hang trên núi, 2 người thấy cảnh họ hàng vì
mình mà đâm chém nhau, họ đau lòng mà đành chia tay, trở về làm tròn bổn phận
với gia tộc. Trước khi chia tay họ hẹn 27 tháng 3 hàng năm sẽ lại đến Khâu Vai
hát cho nhau nghe, tâm sự về những chuyện xảy ra trong suốt một năm xa cách. Ở
bên nhau hết đêm, ngày hôm sau họ sẽ lại về với cuộc sống thường ngày. Đến khi
già, ngày cuối đời họ lại đến đây, ôm chặt lấy nhau, cùng đi vào cõi vĩnh hằng.
Ngày họ ra đi cũng là 27 tháng 3. Dân làng thương tiếc về mối lương duyên trắc
trở này nên đã dựng lên 2 miếu thờ Ông, thờ Bà và lấy ngày này làm ngày họp chợ
cho các đôi trai gái lỡ duyên.
Với những giá trị văn hóa đặc sắc, Chợ
Khâu Vai đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
BQL
Công viên địa chất