Vừa đến thành phố Hà Giang lúc nửa đêm, các bạn tôi đã đi tìm hàng cháo ấu tẩu, một đặc sản có tiếng của miền cao nguyên núi đá tai mèo. Do quá muộn nên những hàng ăn đêm đều đã đóng cửa.
Ấu tẩu là một loại củ mọc ở vùng núi cao, khí hậu lạnh. Bản thân củ ấu tẩu có vị độc, nhưng nếu chế biến đúng cách sẽ có tác dụng chữa bệnh, có lợi cho sức khỏe. Bà chủ quán cười cười nói với chúng tôi rằng: “Bán cháo ấu tẩu, người nấu luôn phải nếm trước, nếm cho tới khi nào cháo không còn vị tê tê đầu lưỡi thì mới bán cho khách được. Vì thế, cứ ăn đi, rất an toàn”.
Trong mấy ngày hành trình sau đó, chúng tôi đều tính toán làm thế nào để thưởng thức được món cháo này vì cung đường có vẻ không phù hợp lắm, trong khi cháo ấu tẩu chỉ bán buổi tối.
Người dân địa phương cho biết cháo ấu tẩu ăn vào ban đêm trước một giấc ngủ dài sẽ mang lại hiệu quả tốt nhất, xua tan mệt nhọc, giãn gân cốt, giúp giấc ngủ sâu và khoan khoái hơn.
Tình cờ khi quay lại Quản Bạ ngủ đêm, chúng tôi phát hiện có một cửa hàng trưng biển hiệu “Cháo ấu tẩu”. Ghé qua hỏi thì bà chủ quán bảo đã quá muộn để nấu cháo đêm. Sau khi năn nỉ một hồi, trình bày rằng chúng tôi từ tận Hà Nội cách Quản Bạ gần 400km lên tới xứ này, chỉ mong được thưởng thức đặc sản cháo ấu tẩu, bà chủ quán mới đồng ý sẽ nấu cho chúng tôi một nồi để phục vụ bữa sáng hôm sau.
Mùa này không mua được củ ấu tẩu tươi, bà chủ quán đã ngâm ấu tẩu và nước vo gạo cả đêm qua, sáng dậy thật sớm rửa sạch cho vào ninh nhừ lấy nước. Có thể đập củ ấu tẩu hơi dập ra rồi đem vào ninh khoảng 4 tiếng, lúc này ấu tẩu sẽ mềm mịn tan ra như bột. Tiếp tục cho chân giò lợn và gạo tẻ trộn với gạo nếp cái hoa vàng vào nấu kỹ, cho đến khi chân giò mềm, đánh cháo nhuyễn và ăn thử thấy không tê lưỡi là nồi cháo ấu tẩu đã xong.
Do ấu tẩu giống như một vị thuộc bắc nên có màu nâu sậm, bát cháo ấu tẩu do đó cũng có màu nâu, ăn vào có vị hơi đăng đắng như vị tam thất. Cả nhóm chúng tôi ai cũng háo hức, tuy có phần e ngại bởi cái vị đắng đã được chủ quán nhắc nhở trước.
Bát cháo ấu tẩu múc ra, rắc thêm hành hoa, hạt tiêu, tương ớt trông khá bắt mắt. Một mùi thơm ngầy ngậy dậy lên theo hơi nóng nghi ngút. Bà chủ quán mời chúng tôi ăn cháo ấu tẩu với rượu ngâm tổ ong vàng sánh.
Vị cháo ấu tẩu rất đặc biệt. Thoạt đầu hơi đắng, nhưng chỉ vài giây sau đó, một vị ngọt bùi đọng lại và tan ra trên đầu lưỡi khiến người ăn cảm thấy khoan khoái. Buổi sáng sương mù bay lãng đãng, chúng tôi ngồi bên bếp lò ấm sực và thưởng thức món cháo đặc sản của cao nguyên núi đá Hà Giang.
BQL Công viên địa chất