Trang phục dân tộc Lô Lô
02/01/2025
Nếu trang phục nam giới Lô Lô ít có điểm khác biệt nhiều so với trang phục của nam giới người Mông - một tộc người rất đông đúc trong vùng: vẫn quần ống rộng, áo cánh bằng vải bông hoặc lanh nhuộm chàm đen. Có khác chăng là nam giới Lô Lô thường quấn một cái khăn dài nhuộm chàm đen trên đầu mà người Mông thì ít đội khăn hơn. Phụ nữ Lô Lô ngược lại còn giữ được đậm nét bản sắc văn hoá tộc người và những đặc điểm của nhóm địa phương thể hiện rất rõ trong trang phục. Về chất liệu vải để may y phục các nhóm Lô Lô cũng dùng giống nhau, đó là các loại vải sợi bông, sợi lanh do người địa phương tự dệt hay các loại vải công nghiệp. Song cách thiết kế bộ nữ phục thì hoàn toàn khác nhau giữa các nhóm Lô Lô.
Chị em Lô Lô Đen mặc áo cổ vuông chui đầu có thêu nhiều mảng hoa văn hình chim, chạy vòng quanh trục thân áo. Tay áo rộng được đắp ghép bằng nhiều vòng vải khác nhau màu xanh, đỏ, vàng, tím,… Váy liền, hai lớp chiết ly ở dưới cạp và ở gần đầu gối. Mảnh vải trùm phía sau váy, mép được đính nhiều hàng cúc nhựa và đồng tiền kẽm. Xà cạp ống màu đen.
Bộ y phục của phụ nữ Lô Lô Hoa khác nhiều so với nhóm Lô Lô Đen, cả về cấu tạo lẫn hoa văn trang trí. Áo cánh cổ tròn, xẻ ngực. Hoa văn ghép vải hình tam giác, hình vuông… sặc sỡ, xanh đỏ, trang trí dọc theo ngực áo và sống lưng. Ống tay áo cắt chẽn và được đắp ghép bằng nhiều vòng vải khác màu sặc sỡ. Khác hẳn với phụ nữ Lô Lô Đen mặc váy thì phụ nữ Lô Lô Hoa lại mặc quần ống què, trang trí nhiều mảng hoa văn ghép vải hình tam giác và ghép thành từng mảng vuông lớn chạy vòng quanh trục ống quần gần gấu. Miếng vải tú xô cũng như thắt lưng đều bằng vải chàm đen. Mép tú xô cũng như đầu mút của thắt lưng thuần nhất một kiểu hoa văn ghép vải hình tam giác sặc sỡ. Đầu mút của khăn được đính nhiều tua hạt cườm ngũ sắc. Họ dùng xà cạp quấn giống phụ nữ Mông chứ không dùng xà cạp ống như phụ nữ nhóm Lô Lô Đen.
Nữ phục Lô Lô có điểm chung nhất: dùng chất liệu vải bông nhuộm chàm là phổ biến; ống tau áo được tạo bằng cách đắp ghép, nhiều vòng vải sặc sỡ; màu sắc hoa văn thiên về màu đỏ. Song nữ phục của hai nhóm Lô Lô này lại được thiết kế và cách tạo hoa văn trang trí khác nhau hẳn: nữ phục Lô Lô Đen là váy kín, áo chui đầu, hoa văn thêu và dùng xà cạp ống; còn nữ phục Lô Lô Hoa là quần ống què, áo xẻ ngực, hoa văn ghép vải và dùng xà cạp quấn.
Trên đây là những đặc điểm cơ bản của nữ phục Lô Lô, nó mang đậm bản sắc văn hoá tộc người và đặc điểm văn hoá của các nhóm địa phương. Để có được những bộ nữ phục đẹp rực rỡ đó, phụ nữ Lô Lô phải tốn rất nhiều công may vá thêu thùa. Và người con gái phải tập luyện đường kim mũi chỉ ngay từ tấm bé để khi lớn có thể tự tạo ra các bộ trang phục đẹp cho mình trưng diện. Nhiều bà mẹ cẩn thận còn phải nhờ những cô, những bà giỏi thêu thùa vá may trong làng kèm cặp cho con gái. Những người may vá thêu thùa giỏi được xã hội Lô Lô đánh giá rất cao.
Mỗi phụ nữ Lô Lô đều có những bộ trang phục đẹp với đầy đủ váy (quần), áo mới với hoa văn đẹp cùng với vòng tay, vòng cổ bằng bạc thật hoặc bằng nhóm để trưng diện trong các ngày tết, ngày hội, ngày cưới,…
Nam cũng như nữ, những ngày lao động bình thường thì mặc các bộ đồ cũ hoặc xấu hơn. Những ngày giá rét thì họ mặc nhiều quần áo hơn chứ không có bộ chuyên biệt cho mùa rét. Còn trẻ em, y phục cũng may theo giới tính của trẻ nhỏ, nhưng ít được thêu hơn.
Xuân Thảo