Biển cạn Lũng Pù trên cao nguyên đá
25/05/2025
Năm 2010 cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu, từ đó đến nay việc khai thác du lịch có những chuyển biến, nhưng chủ yếu du khách chỉ mới biết đến nơi này bởi mùa hoa tam giác mạch, các cảnh quan hùng vĩ cùng văn hoá truyền thống đa dạng, phong phú. Những giá trị di sản địa chất đa dạng vẫn còn là một ẩn số đối với một số du khách.
Trích lời TS Vũ Cao Minh, nguyên Phó Viện trưởng Viện Địa chất: Cao nguyên đá Đồng Văn là một pho tư liệu quý, là cuốn giáo trình sống động cho những sinh viên chuyên ngành địa chất, địa kỹ thuật. Ở các nước có công viên địa chất, người ta thiết kế nhiều tour khám phá và thực tập cho sinh viên. Tiếc là ở Việt Nam chưa làm được thế. Tôi gắn bó với cao nguyên này lâu rồi, nên khi có dịp lên đây thì tranh thủ đưa sinh viên theo để các bạn ấy được biết.
Trên đường từ thị trấn Mèo Vạc qua Khâu Vai, Đoàn khảo sát của các chuyên gia địa chất đã dừng lại ở một rừng đá thấp thoáng trong sương. Đây là khu vực xã Lũng Pù, giáp ranh với xã Cán Chu Phìn (Mèo Vạc). Những vỉa đá đẹp và lạ trong không gian khoáng đạt. Nhưng với TS Vũ Cao Minh, ông đặc biệt quan tâm đến những hóa thạch ở khu vực này.
Suốt 9 năm trời sau đó và giờ đây ông trở lại với đề tài “Nghiên cứu xác định các giá trị nổi bật và thử nghiệm tôn tạo một số loại hình di sản phục vụ phát triển du lịch trên công viên địa chất toàn cầu cao nguyên đá Đồng Văn”, do ông là chủ nhiệm đề tài. Khu vực đang được nhắc đến được nhóm các nhà khoa học đặt tên là “Biển cạn Lũng Pù”.
“Biển cạn” này nằm trên diện tích khoảng 10ha với những hóa thạch cực kỳ phong phú. Lý do các nhà khoa học gọi đây là “biển cạn” vì họ tìm thấy hóa thạch một số loài động vật sinh sống bám đáy biển nông vào thời kỳ cách đây 300 triệu năm.
Trong các lớp đá vôi sáng màu có các di tích vỏ loài Gigantoproductus, loài “tay cuộn dài khổng lồ”. Ở đây cũng được tìm thấy các quần thể san hô vách đáy và san hô bốn tia cực kỳ lớn, đường kính đạt 0,5-1m, khiên đuôi bọ ba thùy Breviphillipsia sp, chiều rộng 5cm cùng loài huệ biển với các đoạn thân cuống dài gần 20cm, đường kính 2-3cm. Rừng đá ở đây có dạng cánh buồm hoặc búp đao. Các “cánh buồm” cao 2-8m, chiều rộng đáy tới 3-4m.
“Nếu hình dung chúng ta đang trở lại 300 triệu năm trước thì trước mặt chúng ta là biển với những sinh vật đa dạng, còn các cột đá kia là những cánh buồm trên mặt biển” - TS Vũ Cao Minh phác thảo những hình ảnh lãng mạn từ 300 triệu năm trước.
“Khu vực này có thể phát triển khu du lịch chuyên đề về hóa thạch cổ sinh trong kỷ Carbon - Permi với độ phong phú của hóa thạch cao nhất trên cao nguyên đá. Các hóa thạch kết hợp với rừng đá đáp ứng tiêu chí về du lịch khoa học chuyên đề” là nhận định được nhóm nhà khoa học cùng làm việc với TS Vũ Cao Minh công bố vào cuối tháng 12-2016.
Theo các nhà khoa học, kết nối những di sản còn ẩn giấu trong đá với du khách, thúc đẩy du lịch là một trong những cách thay đổi cuộc sống nghèo khó của đồng bào dân tộc ở cao nguyên đá.